İcma səfərbərliyi

 

“Məcburi Köçkünlərin Yaşayış Şəraiti və Gəlir İmkanlarının Dəstəklənməsi Layihəsi” üçün əlavə maliyyələşdirmə çərçivəsində həyata keçirilən bütün fəaliyyətlərin mərkəzində bütünlüklə məcburi köçkünlərdən təşkil olunmuş, bəzi hallarda isə məcburi köçkünlərlə birgə yaşayan yerli əhalinin də təmsil olunduğu icmalar dayanır. Layihə kontekstində “icma” anlayışı açıq şəkildə müəyyən edilmiş coğrafi ərazidə yaşayan (məskunlaşan) və ümumi iqtisadi, sosial və mədəni maraqlar üzrə birləşən istənilən insan qrupunu ehtiva edir.

 

Layihənin fiziki əhatəlik və maliyyə imkanlarını nəzərə alaraq, layihə çərçivəsində həyata keçiriləcək fəaliyyətlərdən bəhrələnmək üçün müraciət etmiş bütün icmalar arasında bir seçim mövcuddur. Bu halda seçim üçün əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş 3  meyardan istifadə edilir (1. İcma üzvləri arasında yoxsulluq səviyyəsi; 2. İcmada baza infrastrukturun mövcudluğu və hazırkı vəziyyəti; 3. İcma üzvləri arasında sosial inteqrasiyanın səviyyəsi). Qeyd olunan göstəricilər haqqında məlumatlar müxtəlif metodlardan istifadə edilməklə toplanılır və müraciət etmiş icmalar bu məlumatlar əsasında qiymətləndirilir.

 

Layihədən bəhrələnmək üçün seçilmiş hədəf icmalarının səfərbər edilməsi layihənin qısa və uzun müddətli məqsədlərinə nail olmaq üçün əsasdır və layihə tərəfindən təmin edilmiş mənbələrdən səmərəli istifadə etmək üçün lazımi şərtdir. Eyni zamanda davamlı icma səfərbərliyi özü-özlüyündə icmalara öz ehtiyaclarını daha yaxşı qiymətləndirmək və tərkibində olan proseslər vasitəsilə prioritetləri müəyyən etmək səlahiyyəti verən mühüm layihə məhsuludur. İcma səfərbərliyi bir neçə istiqamət üzrə bu icmaların potensialının artırılması ilə bu prosesə cəlb olunmasını nəzərdə tutur.

 

İcma səfərbərliyinin əsas istiqamətlərindən biri hədəf icmalarında Tələblərin Birgə Qiymətləndirilməsi və bu prosesin məntiqi davamı olaraq İcma Fəaliyyət Planın hazırlanmasıdır. Tələblərin birgə qiymətləndirilməsi aktiv məsləhət və məşvərət metodları vasitəsilə həm əyalətlərdə, həm də şəhərlərdə icma ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üçün tətbiq olunan kənd yerlərinin birgə qiymətləndirilməsi metodologiyalarına əsaslanan bir tapşırıqdır. Kənd yerlərinin birgə qiymətləndirilməsi yerli əhalinin özünün qiymətləndirmə, analiz və planlaşdırma həyata keçirə bilməsini təmin edən, inkişaf etməkdə olan kollektiv yanaşma və metodları özündə əks etdirir. Kənd yerlərinin birgə qiymətləndirilməsi maraqlı tərəflər arasında məlumat bölgüsünü, analiz və fəaliyyətləri stimullaşdırmaq üçün qrup animasiyaları və tapşırıqlardan istifadə edir və bu zaman inkişaf proqramının icraçılarının, hökumət rəsmilərinin və yerli əhalinin birlikdə işləməsi təmin olunur. Tələblərin birgə qiymətləndirilməsi üçün istifadə olunan əsas kənd yerlərinin birgə qiymətləndirilməsi alətləri aşağıdakılardır:

• Ev təsərrüfatları ilə yarı-struktur müsahibələr;
• Benefisiar alt hədəf qrupları ilə fokus qrup müzakirələri;
• İcma prioritetlərinin sıralanması;
• İcma/sosial təsvir və modelləşdirmə.
  

 

Tələblərin birgə qiymətləndirilməsinin əsas mexanizmləri olaraq plenar icma görüşlərindən (bütün ictimaiyyət üzvlərinə açıqdır və iştirak etmələri təşviq olunur), fokus qrupu müzakirələrindən (demoqrafik olaraq təyin edilən kiçik qrup sessiyaları) və yarım-strukturlu ev təsərrüfatı müsahibələrindən istifadə edir və nəticədə ehtiyac və prioritetlərlə bağlı ictimai fikirlər toplanır və icma fəaliyyət planına inteqrasiya olunmaq üçün strukturlaşdırılır.

 

Tələblərin birgə qiymətləndirilməsi prosesinin məntiqi davamı olaraq icma fəaliyyət planlarını hazırlamaq üçün görüşlər keçirilir. Görüşlərin qrafikləri hazırlanır və tələblərin birgə qiymətləndirilməsi prosesi zamanı müəyyən edilən ehtiyacların prioritetləşdirilməsi üçün planlaşdırılmış sessiyalar keçirilir. İcma fəaliyyət planı seçilmiş icma üzrə müvafiq icma layihəsi təkliflərinin hazırlanması və qiymətləndirilməsi üçün əsas rolunu oynayır. Bu plan icmanın ilk səfərbərlik dövrü ərzində hazırlanır və layihə müddətində sonrakı dövrlər ərzində yenilənir.

 

İcmalar icma fəaliyyət planına uyğun olaraq Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondunun icmaların səfərbərliyi üzrə heyətin dəstəyi ilə icmanın prioritet problemi ilə bağlı icma müraciət forması hazırlanır və tələb olunan əlavə sənədlər (texniki şərtlər, razılaşdırmalar və s.) toplanılır. Yetkin icma üzvlərinin ən az 50%-i icma layihə təklifini dəstəklədiklərini öz imzaları ilə təsdiq edirlər.

 

Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu icma müraciət forması və təqdim olunan sənədlər əsasında icma layihəsinin aşağıdakı seçim meyarlarına uyğunluğu yoxlayır:

·           İcma layihəsi üzrə müraciətin tələb olunan formata uyğun gəlməsi və müraciətlə birlikdə təqdim edilən məlumatların kifayət etməsi;

·           İcma layihəsi üzrə müraciətin müəyyən edilən tipologiyaya uyğun gəlməsi;

·           İcma iştirak səviyyəsi (icma layihəsinin seçilməsində);

·           İstismar və əməliyyatlarla bağlı yerli qurumların/ icmanın (yerli qurum bu öhdəlikdən imtina edərsə) öhdəliyi;

·           İcma layihələri üçün müəyyən edilmiş maliyyə məbləğini aşmayan dəyəri;

·       İcma layihəsi üzrə müraciətdə ətraf mühit və sosial təhlükəsizliklə bağlı təsirləri adekvat olaraq aradan qaldırmaq üçün göstərilən səylərin miqyası;

·           İcma layihəsi üzrə müraciətlə icma fəaliyyət planı arasında uyğunluq;

·           İcma layihə təklifini dəstəkləyənlər arasında fərqli sosial qrupların təmsil olunması.

 

İcma layihəsinin ilkin və yekun qiymətləndirilməsi (çertyojların tamamlanması, iş həcminin qiymətləndirilməsi və maya dəyərinin müəyyən edilməsi) icmaların yaxından iştirakı təmin edilməklə aparılır. Təklif edilən icma layihəsinin dizaynı haqqında benefisiarların fikirlərini öyrənmək üçün layihə/qiymətləndirmə üzrə məsləhət şirkəti icma layihəsinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı nəticələri ətraflı şəkildə icma üzvləri ilə müzakirə edir və razılaşdırır.

 

“Məcburi Köçkünlərin Yaşayış Şəraiti və Gəlir İmkanlarının Dəstəklənməsi Layihəsi” üçün əlavə maliyyələşdirmə çərçivəsində həyata keçiriləcək hər bir icma infrastruktur layihəsinin ümumi dəyərinə müvafiq olaraq təyin olunan icma sərmayə payı (nağd şəkildə) icma tərəfindən ödənilir.

 

İcma üzvləri icma infrastruktur layihəsinin icra prosesinə nəzarət olunmasında, layihənin başa çatdıqdan sonra təhvil-təslimində və layihə nəticələrinin sonradan düzgün istismarına nəzarət edilməsində yaxından iştirak edirlər.